Türkiye faiz oranında dünya dördüncüsü; Venezuela ile fark kapanıyor

Faiz ile enflasyon arasındaki neden-sonuç ilişkisine ilişkin tartışmaların bitmediği Türkiye’de Merkez Bankası (TCMB), son yıllarda oldukça değişken bir faiz politikası izliyor. 14 Mayıs seçimleri öncesinde politika faizini yüzde 8,5’e indiren TCMB, Aralık ayında faiz oranını yüzde 42,5’e yükseltti. Aralık 2023 itibarıyla Türkiye dünyanın en yüksek faizli dördüncü ülkesi haline geldi. Yıllardır ekonomik krizlerle anılan ve istikrarın bir türlü sağlanamadığı Venezuela’ya Türkiye bir adım daha yaklaştı. Dünya üçüncüsü olan bu ülkede faiz oranı yüzde 56,3.

Peki Avrupa’da faiz oranları nedir? Türkiye faiz oranlarında nerede duruyor?

Dünyada faiz oranları en yüksek olan ülkeler hangileri?

Trading Economics web sitesine göre Aralık 2023 sonu itibarıyla dünyada en yüksek politika faizine sahip ülke %130 ile Zimbabve’dir. Arkalarında ise ekonomik krizden yüzde 100 çıkamayan Arjantin var. Üçüncü sırada ise yine krizle mücadele eden Venezuela yer alıyor. Bu ülkede faiz oranı yüzde 56,3.

Türkiye bu ülkelerden sonra yüzde 42,5 ile dördüncü sırada yer alıyor.

Gana ise yüzde 30 ile Türkiye’nin ardından beşinci sırada yer alıyor. Onu Sudan (%28,3) ve Kongo (%25) takip ediyor.

11. sırada yer alan Liberya’da faiz oranı yüzde 20 iken aşağıdaki ülkelerde bu oran yüzde 20’nin altına düşüyor.

Türkiye Avrupa’nın en yüksek faizli ülkesi

Trading Economics’in Avrupa verilerine baktığımızda Türkiye %42,5 ile Avrupa’da en yüksek gösterge faiz oranına sahip ülke konumunda. Faiz oranı yüzde 16 ile Rusya’da ikinci sırada, Ukrayna’da yüzde 15 ile ikinci sırada yer alırken, dördüncü sırada ise yüzde 10,8 ile AB üyesi Macaristan yer alıyor.

Türkiye’de son 5 yılda zikzak faiz siyaseti

2010 yılından bu yana resmi TCMB kuruna baktığımızda hükümet değişmese de son 5 yılda yaşanan büyük iniş çıkışlar dikkat çekiyor.

Politika faizi 2010-2018 yılları arasında genel olarak sabit kalsa da 2014 yılında yüzde 4,5’ten yüzde 10’a yükseldi. Faiz oranı 2018 ortasına kadar yüzde 10’un üzerine çıkmadı. 2018 Haziran ayında yüzde 16,5’e yükselen faiz oranı, 2019 ortasına kadar yüzde 24’te kaldı.

Ağustos ayına kadar bu oran yüzde 24’ü geçmedi.

Hükümet değişmese de ekonomi politikalarındaki değişiklik Merkez Bankası başkanlarının değişmesine yol açtı. Ocak 2010 ile Haziran 2023 arasında en yüksek resmi faiz oranı %24 oldu.

“Yeni ekonomik model”de uygulanan düşük faiz politikasıyla faiz oranı kademeli olarak yüzde 8,5’e düştü.

Ancak 14-28 Mayıs seçimlerinden sonra Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanı olmasıyla “rasyonel zemine” dönüş çabaları başladı.

Bu dönemde TCMB, Haziran ayından itibaren her ay faiz oranını artırırken, Aralık ayında faiz oranı %42,5’e yükseldi.

TCMB 2010 yılından bu yana üst üste yedi kez faiz artırımına gitmedi.

Faiz politikalarında sert U dönüşü

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur” diyerek uzun yıllardır düşük faizi desteklemişti. Erdoğan Ekim 2022’de şöyle demişti: “Bu kardeşiniz bu pozisyonda olduğu sürece faizler her gün, her hafta, her ay düşmeye devam edecek. Kimse bize bu konuda akıl vermesin.” Şu ifadeleri kullandı: Ancak seçimlerden sonra faiz politikasında bir dönüş yaşandı.